به گزارش خبرگزاری حوزه، مرحوم آیت الله سیدابوالحسن جوادی خلخالی در روستاي زاويه سادات(معروف به زاويه پرعنبر) يکي از روستاهاي شهرستان خلخال، در خانواده ای روحانی دیده به جهان گشود و در ایام تحصیل در حوزه از محضر بزرگانی چون آيات عظام بروجردي، حجت کوه‌کمري، امام خميني، سلطاني طباطبايي، مرعشي نجفي و ... تلمذ کرد و پس از عمری تلاش و مجاهدت در ترویج مکتب اهل‌بیت (ع) و تربیت شاگردان فراوان، روز چهارشنبه 27 اردیبهشت ماه 1391 در سن 85 سالگی به علت بیماری، در بیمارستان کامکار عرب‌نیا قم دار فانی را وداع گفت و به ديار باقي شتافت.
پیکر آن مرحوم پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی و طواف در حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه(س)، در گلزار شهدای علی بن جعفر(ع) قم در دل خاک آرام گرفت.
اینک همزمان با فرا رسیدن اولین سالگرد این عالم وراسته به مرور زندگی نامه ایشان می پردازیم.
تولد: 1306ه‌ق
وفات: 1391ه‌ش
عمر: 85سال
مزار: قم، گلزار امامزاده علي‌بن جعفر(علیه السلام)
اساتيد: آيات عظام بروجردي، حجت کوه‌کمري، امام خميني، سلطاني طباطبايي، مرعشي نجفي و....
آثار: تفسير سوره حمد، رساله در ولايت امام علي(علیه السلام) ، تقريرات دروس آيات عظام بروجردي، حجت کوه‌کمري و امام خميني، رساله در موسيقي از ديدگاه اسلام، کتاب زکات، کتاب حج، کتاب نکاح و....
ولادت:عالم رباني حضرت آيةالله حاج سيدابوالحسن جوادي خلخالي(ره) در سال 1306 شمسي در روستاي زاويه سادات (معروف به زاويه پرعنبر) يکي از روستاهاي شهرستان خلخال، در خانواده‌اي روحاني ديده به جهان گشود.
خاندان و نسب
جد بزرگوار ايشان، مرحوم آيةالله آقاسيدجواد خلخالي (موسوي)، از علماي برجسته منطقه بود.پدر بزرگوار آيةالله جوادي خلخالي نيز، آيةالله آقاسيدحسن خلخالي زاويه است که سال 1235 هجري‌شمسي در زاويه سادات خلخال متولد و در سال 1328 شمسي (برابر با هجدهم شعبان 1369 هجري‌قمري) رحلت نمود.
ايشان هم از علماي برجسته و زاهد و مورد احترام عام و خاص خلخال بود که پس از تحصيلات مقدماتي در اين شهر حدود بيست‌سال در حوزه علميه تبريز به تحصيل و تهذيب اشتغال داشت و سپس، به زادگاه خود بازگشته و به تدريس و ترويج و تبليغ معارف الهي در آن‌جا و مناطق هم‌جوار مانند گيلان، زنجان، اردبيل، باکو و...مشغول گرديد.با توجه به دوران ظلمت و جهل رضاخاني، اين عالم رباني حتي مدتي به دلايل واهي در خلخال زنداني شده و از ظلم و بي‌عدالتي دستگاه رضاخاني و ايادي او در منطقه در امان نبوده است.
بارقه الهي و شروع تحصيل
به دليل فضا و معنويت حاکم بر روستاي زاويه سادات و بيت پدري و وجود عالمان فراوان در آن و فضل و هدايت رباني، حضرت آيةالله سيدابوالحسن جوادي از حدود چهارده‌سالگي شيفته معارف الهي و روحانيت گرديده، پس از فراگيري تحصيلات ابتدايي و علوم مقدماتي حوزه از جمله ادبيات فارسي و عرب و قرآن مجيد از محضر والد گرامي، تصميم به هجرت به شهرستان زنجان گرفت.
هجرت به زنجان
ايشان علي‌رغم وجود مشکلات فراوان اجتماعي سياسي آن‌روز، در حدود شانزده‌سالگي يعني سال 1322 شمسي براي ادامه فراگيري علوم اسلامي و حوزوي با تحمل سختي‌هاي فراوان با پاي پياده عازم زنجان شده و در مدرسه مسجد، معروف به مسجد مرحوم سيد، حجره‌اي گرفته و مشغول تحصيل گرديد.حدود 3 الي چهارسال از محضر اساتيد بنام زنجان از جمله آخوند ملاابراهيم نحوي، حاج ميرزا علي‌اصغر مطول‌گو و مرحوم آيةالله حاج ميرزااحمد بزرگ (فرجيان) ابن محمدرضا زنجاني، دروس سطح را فرا گرفت و با وجود مشکلات مالي و بحران‌هاي سياسي اجتماعي آن‌روز، هيچ‌گاه از تحصيل و فراگيري دروس غفلت نورزيد.
هجرت به قم
آيةالله جوادي خلخالي در سال 1326 شمسي به شهر مقدس قم هجرت کرد و به دليل فراهم‌نشدن حجره‌اي، به مدت دوسال در منزلي اجاره‌اي ساکن و سپس مدتي در مدرسه حجتيه اقامت گزيد.
در محضر اساتيد
ايشان در عش آل‌محمد صلوات‌الله‌عليهم و در جوار حرم ملکوتي حضرت فاطمه معصومه(علیها سلام) ، رسائل مرحوم شيخ انصاري را از محضر حضرت اساتيد متعدد به‌ويژه مرحوم حضرت آيةالله سلطاني طباطبايي(ره) استفاده نموده و بخشي از کفايةالاصول را نزد مرحوم حضرت آيةالله حاج شيخ عبدالکريم خوييني زنجاني استفاده کرد و سپس مکاسب و کفايةالاصول را نزد استاد محبوب و معروف حوزه علميه قم، مرحوم آيةالله حاج شيخ محمد مجاهدي تلمذ نمود.
درس خارج فقه را نيز از محضر آيةالله‌العظمي حجت کوه‌کمره‌اي(ره) استفاده نموده و بعد از رحلت ايشان، در درس خاج فقه و اصول آيةالله‌العظمي بروجردي(ره) حاضر شده و از محضرشان استفاده علمي و عملي برد.
آيةالله جوادي خلخالي همزمان در دروس بنيان‌گذار جمهوري اسلامي ايران، امام خميني(ره) نيز حاضر شد.
ايشان مدتي نيز در درس برخي آيات عظام و ديگر اساتيد بزرگ حوزه شرکت نمود.
آيةالله جوادي خلخالي در حدود سنين 25 تا 30 سالگي به درجه اجتهاد نايل و با تلاش گسترده از سرچشمه زلال معارف الهي بهره‌ها برد و اجازاتي نيز از مراجع عظام تقليد دريافت نمود.
اين عالم رباني هم‌چنين تفسير قرآن کريم و حکمت الهي يعني شرح منظومه حاجي سبزواري(ره) و اسفار اربعه مرحوم صدرالمتألهين را از محضر نوراني حکيم الهي و مفسر کبير قرآن کريم، حضرت آيةالله علامه سيدمحمدحسين طباطبايي قدس‌سره‌الشريف استفاده نموده و کلام را نيز نزد مرحوم آيةالله آقاسيدحسين قاضي(ره) فرا گرفت.
شوق به تدريس و تحقيق
اين عالم رباني از همان دوران تحصيل در حوزه علميه زنجان، همزمان با فراگيري دروس، اقدام به تدريس دروس نموده و سپس در حوزه علميه قم سال‌هاي متمادي به تدريس کتب درسي اصولي و فقهي پرداخت و حتي در ايام تعطيلي تابستان نيز سال‌ها در زنجان به تدريس کفايةالاصول (سطح و خارج) و تفسير و اخلاق مشغول بود و از فرصت اين ايام بهره‌مند مي‌شد.تدريس شرح منظومه در قم نيز از جمله فعاليت‌هاي علمي ايشان بوده است.در دهه‌هاي اخير نيز اشتغال به تدريس خارج فقه داشته و تا روزهاي پاياني عمر شريفش به مطالعه و نوشتن دروس مربوط مشغول بود.
تقريرات
برخي از تقريرات حضرت آيةالله حاج سيدابوالحسن جوادي، در دسترس مي‌باشد که عبارتند از:
تقريرات درس آيةالله‌العظمي بروجردي(ره) مانند: خمس، بيع، قضاء و بخشي از درس اصول.
تقريرات درس امام خميني(ره) مانند: بيع، طهارت، و اصول فقه.
تقريرات درس آيةالله‌العظمي حجت کوه‌کمره‌اي(ره) ، مانند: مباحث الفاظ اصول.
آثار مکتوب و تأليفات دروس خارج فقه
برخي از مهم‌ترين آثار مکتوب عبارت‌اند از: توضيح‌المسايل (کامل)، مناسک حج (مختصر) همراه با پاسخ به برخي استفتائات، مناسک حج (کامل)، خلاصةالاحکام با مقدمه‌اي کوتاه در اصول دين (تا پايان طهارت)ظ، کتاب زکات، حج، نکاح، طلاق، مکاسب محرمه، خيارات، قضا، رساله در ولايت و خلافت حضرت علي(علیه السلام) ، رساله در موسيقي از ديدگاه اسلام، تفسر سوره فاتحةالکتاب و برخي آيات قرآن مجيد، رساله در بيان خلقت انسان، رساله در طينت و ميثاق و...
فعاليت‌هاي فرهنگي و تبليغي
از ابتداي تلبس آيةالله جوادي خلخالي به لباس مقدس روحانيت که در دوره تحصيلات سطح انجام پذيرفته است، ايشان همواره در مناطق و شهرهاي مختلف مانند تهران، اردبيل، خلخال، زنجان، رشت، ماسال، شاندرمن، همدان و بيجار کردستان و...اقدام به تبليغ و بيان معارف اسلامي و احکام شرعي و مسايل اجتماعي مورد نياز جامعه نموده و بيش از شصت‌سال در اين راه تلاش نمود.
اين عالم رباني در اوايل سلطنت پهلوي دوم، در مناطق تبليغي آشکارا به بيان مفاسد اجتماعي و آثار سوء برخي اقدامات حکومتي و نهي از منکرات مي‌پرداخت.شرکت در مراسم حج به‌منظور ارشاد و راهنمايي حجاج محترم از ديگر اقدامات فرهنگي تبليغي ايشان در سال‌هاي متمادي بوده است.عنايت و توجه خاص به تبليغ، از جمله خصوصيات ويژه ايشان بود و اين عمل مقدس را از جمله وظايف اصلي روحانيت بعد از تحصيل و تدريس مي‌دانست.
ارادت خاص ايشان به اهل‌بيت عصمت و طهارت(علیهم السلام) به‌ويژه سالار شهيدان حضرت حسين‌بن علي(علیه السلام) زبانزد خاص و عام بود و مراسم عزاداري سرور شهيدان(علیه السلام) را تا آخرين سال‌هاي عمر شريف خود، علي‌رغم کهولت سن و ضعف جسمي و کسالت، برپا مي‌کرد.
حمايت از امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري
تحقق دستورات و اهداف متعالي اسلام و تشيع و برقراري حکومت اسلامي، آرزوي ديرينه و دغدغه جدي آيةالله جوادي خلخالي در قبل و بعد از انقلاب مقدس اسلامي بود.لذا ضمن مبارزه عملي و مدام و هدفمند با رژيم پهلوي و مقابله با اقدامات فرهنگي و قضايي و اداري آن، از رهنمودهاي مراجع عظام تقليد به‌ويژه استاد عالي‌قدر خود، امام خميني(ره)، حمايت مي‌کرد.بدين‌جهت بارها توسط شهرباني و ساواک پهلوي مورد تعقيب و احضار و بازجويي قرار گرفت.
اين عالم رباني علي‌رغم تقاضا و پيشنهادهاي مکرر دوستان جهت حضور و سکونت در تهران و نيز شرکت در دانشگاه معقول و منقول وقت، از پذيرش آن خودداري و تحصيل در قم و تبليغ و خدمت به حوزه‌هاي علميه را مقدم و وظيفه اصلي خويش مي‌دانست.
حضور در جبهه‌ها
پس از پيروزي انقلاب اسلامي و آغاز جنگ تحميلي نيز، آيةالله جوادي خلخالي با حضور در جبهه‌هاي نبرد، راهپيمايي‌ها و انتخابات و حمايت از رزمندگان اسلام، در عرصه‌هاي مختلف با انقلاب اسلامي همراهي مي‌کرد.
ويژگي‌هاي اخلاقي و فکري
ساده‌زيستي، تواضع عملي و صداقت و خلوص و صميميت، برخورد خوش و شوخ‌طبعي، رعايت شئون و زيّ طلبگي، ميهمان‌دوستي و صفاي باطن، صبر و استقامت در راه تحصيل علم و تبليغ و تدريس، نظم بسيار بالا و آراستگي ظاهر، رقت قلب و مهرباني و بي‌توجهي به زخارف دنيايي، برخورد متواضعانه با طبقات گوناگون در امور عادي و معاشرتي، نگراني نسبت به وضعيت تحصيلي طلاب و مشکلات معيشتي و اخلاقي، دعا و توسل به ذوات مقدسه اهل‌بيت(علیهم السلام) به‌ويژه سرور شهيدان حضرت حسين‌بن علي(علیه السلام) ، امر به معروف و نهي از منکر بدون توجه به سرزنش جاهلان، صراحت بيان، مداومت به زيارت عاشورا و حديث کساء و قرائت تلاوت مجيد، نماز اول وقت و نماز شب و...از جمله خصوصيات روحي و اخلاقي و معنوي ايشان بود.
اين عالم فرزانه، پيروي تام و کامل از دستورات و منويات مقام معظم رهبري را واجب و تنها راه سربلندي و استقلال و حفظ کشور جمهوري اسلامي ايران را به‌عنوان تنها کشور مقتدر شيعي و پيرو اهل‌بيت عصمت و طهارت(علیهم السلام) ، در عمل به نظرات رهبر فرزانه انقلاب اسلامي، آيةالله‌العظمي خامنه‌اي مدظله‌العالي مي‌دانست.
عروج ملکوتي
حضرت آيةالله جوادي خلخالي پس از ده‌ها سال تلاش علمي و عملي در راستاي ترويج معارف الهي، سرانجام در تاريخ 27 ارديبهشت 1391 در سن 85 سالگي دار فاني را وداع گفت و به ديار باقي شتافت.
پيکر پاک اين عالم رباني پس از تشييع باشکوه و طواف در حرم مطهر حضرت معصومه(علیها سلام) و اقامه نماز توسط مرجع عالي‌قدر، آيةالله‌العظمي حاج سيدموسي شبيري زنجاني دامت‌برکاته، در جوار امامزاده علي‌بن جعفر(علیه السلام) و شهداي عالي‌مقام و در کنار همسر علويه مکرمه و فرزند مرحومش به خاک سپرده شد.
تدوين: سيدمحمدباقر جوادي زاويه، فرزند آن مرحوم
